การทำเเปลงขยายพันธุ์ข้าว

                                                     

การทำแปลงขยายพันธุ์ข้าว

1. การคัดเลือกพื้นที่ทำแปลงขยายพันธุ์ข้าว - พื้นที่อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ติดต่อกันหรืออยู่ใกล้เคียงกัน สะดวกในการดูแล และติดตามงาน - ติดถนน การคมนาคมสะดวก - มีแหล่งน้ำใช้พอเพียงตลอดฤดูการผลิต - ดินมีความอุดมสมบูรณ์ ไม่อยู่ใกล้คอกสัตว์ และบ่อเลี้ยงปลา - ไม่เป็นดินกรดจัด หรือด่างจัด - อยู่ใกล้แหล่งรับซื้อและโรงงานปรับปรุงสภาพ 2. การคัดเลือกเกษตรกร - มีความสนใจ ตั้งใจจริงและพร้อมที่จะปฏิบัติตามขั้นตอนการผลิตเมล็ดพันธุ์ - ขยัน หมั่นตรวจถอนพันธุ์ปนสม่ำเสมอ - ซื่อสัตย์ รักษาคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ ไม่ปลอมปน หรือลักจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ - มีการรวมกลุ่มช่วยกันถอนพันธุ์ปน - มีพื้นที่ไม่มากเกินไป จะได้มีเวลาตรวจถอนพันธุ์ปน 3. การคัดเลือกพันธุ์ข้าวที่จะผลิต - เหมาะสมกับพื้นที่ปลูกและระดับน้ำ - เป็นพันธุ์ที่เกษตรกรสนใจและนิยมปลูก - ต้านทานต่อโรคและแมลงที่สำคัญในพื้นที่ - หลีกเลี่ยงพันธุ์ที่ไม่ทนทานต่อสภาพอากาศในบางฤดู - เป็นพันธุ์ข้าวที่ตลาดต้องการ 4. การวางแผนการปลูกข้าว - หลีกเลี่ยงการปลูกข้าวต่างจากพันธุ์เดิม เพื่อลดปัญหาข้าวปนจากข้าวเรื้อ - กำจัดข้าวเรื้อก่อนเปลี่ยนพันธุ์ใหม่ - ห้ามปลูกข้าวพันธุ์ที่อ่อนแอต่ออากาศ หนาวเย็นในช่วงกันยายน-พฤศจิกายน - หลีกเลี่ยงการปลูกข้าวในเดือนที่ระยะเก็บเกี่ยวตรงกับช่วงฝนตกชุก 5. การเตรียมดิน - กำจัดข้าวเรื้อก่อนเปลี่ยนพันธุ์ข้าว หรือ เริ่มทำแปลงขยายพันธุ์ครั้งแรก โดย ตากหน้าดินหลังเก็บเกี่ยวข้าวอย่างน้อย 2 สัปดาห์ แล้วใช้โรตารี่ย่ำกลบตอซัง จากนั้นระบายน้ำออกให้หน้าดินแห้ง 2 สัปดาห์ จนข้าวเรื้องอก จึงใช้ขลุบย่ำ กลบข้าวเรื้อ หมักไว้1-2 สัปดาห์ ก่อนคราด ทำเทือก ปลูก - ปรับพื้นนาให้เรียบสม่ำเสมอ ทำร่อง ระบายน้ำทุก 4 เมตร 6. การเตรียมเมล็ดพันธุ์ข้าว - ใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวจากแหล่งผลิตที่เชื่อถือได้ - สุ่มเมล็ดพันธุ์เพื่อตรวจสอบ ข้าวปน และความงอกก่อนปลูก - ใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวในอัตรา 20 กิโลกรัมต่อไร่ สำหรับปลูกแบบหว่านน้ำตม และ 5 กิโลกรัมต่อไร่ สำหรับปลูกแบบปักดำด้วยคน และ 10 กิโลกรัมต่อไร่ สำหรับปักดำด้วยเครื่องปักดำ 7. วิธีการปลูกข้าว 7.1 หว่านน้ำตม เหมาะสำหรับพื้นที่อาศัยน้ำชลประทานที่ขาดแคลนแรงงาน ทำนาหลายครั้งต่อปี ไม่มีการเปลี่ยนพันธุ์ โดยนำเมล็ดพันธุ์ข้าวแช่ในน้ำสะอาด นาน 1 - 2 ชั่วโมง นำขึ้นหุ้มอีก 36 - 48 ชั่วโมง จนเมล็ดงอกเป็นตุ่มตา ค่อยนำไปหว่านในนาด้วยมือหรือเครื่องหว่านเมล็ด 7.2 ปักดำ เหมาะสำหรับพื้นที่อาศัยน้ำฝน หรือมีการเปลี่ยนพันธุ์ข้าว เพื่อป้องกันปัญหาข้าวเรื้อ และกรณีที่มีเมล็ดพันธุ์จำกัด แต่ต้องการขยายปริมาณมาก 7.2.1 การตกกล้าในนาและปักดำด้วยคน ต้องกำจัดข้าวเรื้อในแปลงที่จะใช้ตกกล้า นำเมล็ดพันธุ์ข้าวแช่และหุ้มเช่นเดียวกับวิธีหว่านน้ำตม จนเมล็ดงอกเป็นตุ่มตาจึงนำเมล็ดไปหว่านในนา รอจนกล้าอายุ 20- 30 วัน ค่อยถอนกล้าแล้วนำไปปักดำในนา ที่มีระดับน้ำไม่เกิน 10 เซนติเมตร 7.2.2 การตกกล้าและปักดำด้วยรถดำนา ต้องร่อนทำความสะอาดวัสดุเพาะกล้าก่อนนำมาใช้ เพื่อป้องกันเมล็ดข้าวที่ติดมากับวัสดุเพาะ(ขี้เถ้าแกลบ) นำเมล็ดพันธุ์ข้าวแช่และหุ้มเช่นเดียวกับวิธีหว่านน้ำตม แต่ลดระยะเวลาหุ้มลงเหลือ 24 ชั่วโมง จึงนำเมล็ดข้าวงอกไปโรยในกะบะอัตรา 200-250 กรัม(ข้าวแห้ง)ต่อถาด แล้วหุ้มเมล็ดต่ออีก 24 ชั่วโมง ค่อยนำกะบะไปเรียงในนาหรือลานเพาะกล้า คลุมกะบะด้วยซาแรนต่ออีก 3 วันจึงเปิดซาแรนออก พอกล้าอายุได้ 15 – 22 วัน ค่อยนำกล้าออกจากถาดไปปักดำในนาที่ระบายน้ำออกหมด 8. การควบคุมหอยเชอรี่ - ปล่อยเป็ดกินช่วงเตรียมแปลง และใช้ตาข่ายดักจับขณะสูบน้ำเข้านา - ใช้สารกำจัดหอยเชอรี่ขณะหมักเทือกก่อนหว่านข้าว 1-2 วัน * นิโคซามาย 50 กรัมต่อไร่ * เมทัลดีไฮด์ 150 กรัมต่อไร่ * สมุนไพรกำจัดหอยเชอรี่ 3 กิโลกรัมต่อไร่ - ระดับน้ำในนาขณะใช้สารไม่เกิน 5 เซนติเมตร 9. การควบคุมวัชพืช - ใช้สารเคมีควบคุมวัชพืชให้ถูกต้อง * ถูกกับชนิดของวัชพืช (ใบแคบ ใบกว้าง กก ) * ถูกกับเวลาที่ใช้แล้วได้ผลดี (โดยนับจาก วันหว่านข้าว) * ถูกอัตราที่สารนั้นกำหนด - เปิดน้ำเข้านาหลังพ่นสารเคมี 3 วัน - รักษาระดับน้ำ 5 - 10 เซนติเมตร หลังกำจัดวัชพืช เพื่อป้องกันวัชพืชงอกอีกครั้ง 10. การจัดการน้ำในนาข้าว - รักษาระดับน้ำให้เหมาะสมกับอายุข้าว * ระยะกล้า 5 เซนติเมตร. * ระยะแตกกอ 5 - 10 เซนติเมตร * ระยะตั้งท้อง-ออกดอก 10 เซนติเมตร - ระบายน้ำก่อนเก็บเกี่ยว * นาดินเหนียว 10 - 14 วัน * นาดินทราย 7 วัน 11. การใส่ปุ๋ยในนาข้าว - กำจัดวัชพืชก่อนใส่ปุ๋ย - ระดับน้ำขณะใส่ปุ๋ย 5 - 10 เซนติเมตร. - ใส่ปุ๋ยให้เหมาะกับชนิดของดิน ชนิดและระยะการเจริญเติบโตข้าว ข้าวไม่ไวต่อช่วงแสง(ต้นเตี้ย) 1. ดินเหนียว แบ่งใส่ 2 ครั้ง - ครั้งแรก ปุ๋ยสูตร16-20-0 หรือ 18-22-0 หรือ 20-20-0 อัตรา 25 - 35 กิโลกรัม/ไร่ - ครั้งสอง ปุ๋ยยูเรีย อัตรา 10 - 15 กิโลกรัมต่อไร่่ หรือ แอมโมเนียมซัลเฟต อัตรา 20 - 30 กิโลกรัมต่อไร่ 2. ดินร่วน และดินทราย แบ่งใส่ 2 ครั้ง - ครั้งแรก ปุ๋ยสูตร16-16-8 หรือ 15-15-15 อัตรา 25 - 35 กิโลกรัม/ไร่ - ครั้งสอง ปุ๋ยยูเรีย อัตรา 10 - 15 กิโลกรัมต่อไร่ หรือ แอมโมเนียมซัลเฟต อัตรา 20 - 30 กิโลกรัมต่อไร่่ ข้าวไวต่อช่วงแสง(ต้นสูง) 1. ดินเหนียว แบ่งใส่ 2 ครั้ง - ครั้งแรก ปุ๋ยสูตร16-20-0 หรือ 18-22-0 หรือ 20-20-0 อัตรา 20 - 25 กิโลกรัมต่อไร่ - ครั้งสอง ปุ๋ยยูเรีย อัตรา 5 - 10 กิโลกรัมต่อไร่่ หรือ แอมโมเนียมซัลเฟต อัตรา 10 - 20 กิโลกรัมต่อไร่ 2. ดินร่วน และดินทราย แบ่งใส่ 2 ครั้ง - ครั้งแรก ปุ๋ยสูตร16-16-8 หรือ 15-15-15 อัตรา 20 - 25 กิโลกรัมต่อไร่ - ครั้งสอง ปุ๋ยยูเรีย อัตรา 5 - 10 กิโลกรัมต่อไร่ หรือ แอมโมเนียมซัลเฟต อัตรา 10 - 20 กิโลกรัมต่อไร่ 12. การกำจัดข้าวปน - ระยะแตกกอ - ระยะออกดอก - ระยะโน้มรวง - ระยะพลับพลึง 13. การป้องกันกำจัดศัตรูข้าว - โรคข้าว - แมลงศัตรูข้าว - สัตว์ศัตรูข้าว 14. การเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ข้าว - ระบายน้ำก่อนเก็บเกี่ยวอย่างน้อย 7 - 10 วัน - เก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ระยะสุกแก่พอดี ประมาณ 30 วันหลังข้าวออกดอก 80 % - ทำความสะอาดรถเกี่ยวนวดก่อนเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ - เกี่ยวข้าวขอบแปลงแยกออกเพื่อทำความสะอาดรถเกี่ยวนวดอีกครั้งก่อนเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ - ทำความสะอาดภาชนะบรรจุ และรถบรรทุกก่อนเก็บเกี่ยว และชักลากเมล็ดพันธุ์ส